's Werelds oudste goud naar Dordrecht!

Varna in Bulgarije is één van de zustersteden van Dordrecht. Daarom brachten in 2005 enkele archeologen van de gemeente Varna een bezoek aan Dordrecht. Drie jaar later werd dit beantwoord met een tegenbezoek van het team Monumentenzorg & Archeologie van de gemeente Dordrecht.

Tijdens dat bezoek werd over en weer al de wens uitgesproken om een archeologie-tentoonstelling uit te wisselen. In 2015 bezocht ook de directeur van het Dordrechts Museum Varna, waarbij de plannen opnieuw ter sprake kwamen. Daarbij is - in het kader van 15 jaar stedenband - besloten om in oktober 2016 een bijna zes maanden durende tentoonstelling te openen in het Dordrechts Museum met een deel van de unieke goudcollectie, afkomstig uit opgravingen in en rond Varna. Het Dordrechts Museum zal als tegenprestatie in november 2016 een tentoonstelling van eveneens een half jaar in het Archeologisch Museum in Varna realiseren, met archeologische vondsten uit 'de Gouden Eeuw van Dordrecht' (1350-1450).

Graf van Varna

Het grafveld van Varna is een begraafplaats uit de Kopertijd (in Varna tussen 5000 en 4000 v. Chr. Ter vergelijking: Kopertijd in Nederland tussen 2400 en 2000 v. Chr.), waar het oudste tot nu toe ontdekte goud werd gevonden. De graven zijn door C14-dateringen gedateerd op 4560-4450 v. Chr. Op het grafveld zijn 294 graven gevonden, vele met verfijnde voorbeelden van koper- en goudbewerking, aardewerk, messen van vuursteen en obsidiaan en kralen en schelpen.

Deze lokale stammen kunnen gezien worden als de uitvinders van de koper- en goudbewerking: ze ontdekten dat bepaalde ertsen, wanneer ze verhit worden, ook koper opleveren (eerder werd alleen gedegen koper gebruikt: koper zoals het in de natuur voorkomt). Voor dit proces waren wel speciale ovens nodig: een gewoon houtskoolvuur wordt niet warmer dan 700 °C maar het smeltpunt van koper ligt bij 1085 °C.

Graf 43 is het oudst bekende voorbeeld van een met overdaad begraven mannelijke heerser: een vorstengraf. De man hield een strijdbijl vast en droeg een gouden peniskoker. Stiervormige gouden plaatjes stonden wellicht ook voor viriliteit, kracht en oorlogszucht.

Tentoonstelling

De tentoonstelling in het Dordrechts Museum zal archeologische vondsten van deze oudste 'meesters in metaal' uit en rondom Varna presenteren. In januari wordt de selectie gemaakt en zal de verdere opzet van de tentoonstelling volgen.